IndigoTelescope
Kayıtlı Kullanıcı
O an, cep telefonuna gelen o bildirim sesi... Bir bakıyorsun, bankadan gelmiş. "Şu numaralı kartınızla X TL tutarında işlem yapılacaktır, onaylamak için Y'ye tuşlayın." filan yazıyor. Okuyorsun ama bir duruyorsun, gözlerin takılıyor o miktara. "X TL mi? Ne X'i ya? Ben bu kadar para harcamadım ki! Bu rakam yanlış!" İşte o an bir soğuk ter boşalıyor insanı, kalbin daha hızlı atmaya başlıyor, kafanda bin bir senaryo dönmeye başlıyor; "Yanlışlık mı var, dolandırılıyor muyum, banka mı hata yaptı, ben mi unuttum bir şeyi...?" İnsan ne yapacağını şaşırıyor, eli ayağına dolaşıyor resmen. Hani dersin ya bazen "abi bu da nereden çıktı şimdi", aynen öyle bir an oluyor işte... Bazen ufak bir fark, bazen de dağlar kadar bir uçurum beliriyor o rakamda, insanı deli ediyor vallahi.
Hemen o panik havasından çıkmak lazım aslında, biliyor musun? Çünkü o anki stresle yanlış bir hamle yapabilirsin, ki bu hiç istenmez. İlk refleksin ne olmalı biliyor musun? Derin bir nefes alıp o gelen SMS'i dikkatlice, ama gerçekten dikkatlice bir daha okumak. Miktar yanlış, tamam, bunu anladık. Peki başka neler yazıyor orada? Hangi kartının son dört hanesi, hangi işyeri adı, saati, tarihi... Bunların hepsi ipucu aslında. Belki gözünden kaçan küçücük bir detay vardır, mesela sen 150 TL'lik bir alışveriş yaptığını sanıyorsundur da SMS'te 1500 TL yazıyordur. Ya da tam tersi, sen yüksek bir meblağ beklerken daha düşük bir rakam beliriyordur, insanı şüpheye düşürüyor haliyle... Bu gibi durumlarda asla aceleci davranmamak, hemen o onay tuşuna basmamak hayati önem taşıyor, vallahi bak.
Şimdi düşünsene, bu durum niye karşına çıkar ki? Birkaç ihtimal var aslında. En masumu ve sık rastlananı, bir insan hatasıdır. Kasadaki görevli Pos cihazına yanlış bir rakam girmiştir, dalgınlıkla, ya da cihazın klavyesinde bir tuşa iki kere basmıştır mesela... Ya da teknik bir aksaklık olabilir, hani bazen sistemler birbirine tam oturmaz ya, o anlık bir veri aktarımında hata oluşmuştur, sunucu yavaşlamıştır filan. Hatta bazen o Pos cihazları var ya, onlar da kafayı yiyor sanki, ekranda doğru gösterirken bankaya yanlış bilgi gönderebiliyor... Eski gazeteci halimle derim hep, "kaynağı teyit et," işte bu da öyle bir durum. Her zaman birden fazla yerden doğrulamak lazım gelen bilgiyi.
Ama işin bir de kötü senaryosu var, onu da göz ardı etmemek gerek. Mesela, dolandırıcılar, o siber alemde dolaşan kötü niyetli kişiler... Onlar da bu tarz SMS'lerle tuzak kurmaya çalışabiliyorlar. Bazen sana sanki bankandan gelmiş gibi görünen ama aslında sahte bir SMS yollayıp, orada yanlış bir miktar gösterip, sonra da "düzeltmek için bu linke tıklayın" gibi ifadelerle seni farklı bir siteye yönlendirmeye çalışabilirler. Sakın ha, banka logosu var diye her şeye inanma, bankalar kolay kolay sana link gönderip işlem yapmanı istemezler, bunu bil. Bu tür durumlarda şüpheci olmak, hatta paranoyak olmak iyidir, emin ol... Hani derler ya "paranoyak ol ki hayatta kal", biraz öyle bir durum işte bu.
Peki, gördün o yanlış miktarı, onaylamayacaksın, değil mi? İşte o noktada yapman gereken en kesin ve doğru hareket, bankanın resmî müşteri hizmetleri numarasını aramak. Aman dikkat, SMS'ten ya da internetten bulduğun rastgele bir numarayı değil, bankanın kendi mobil uygulamasında, kartının arkasında ya da resmî internet sitesinde yazan o bilindik numarayı arayacaksın. Müşteri hizmetleri var ya, hani bazen çıldırtıyorlar insanı bekletmekten, işte o an onların kıymeti anlaşılır. Durumu olduğu gibi anlatacaksın, "bana böyle bir SMS geldi ama miktar hatalı," diyeceksin. Onlar seninle birlikte kontrol edecek, işlemi görüp görmediklerini, eğer görüyorsalar hangi miktar olduğunu teyit edeceklerdir. Belki de ortada seninle ilgili hiçbir işlem bile yoktur, kim bilir...
Ya da mobil uygulamana bir bak istersen, hemen anında. Telefonunda bankanın mobil uygulaması yüklü değil mi? Aç uygulamayı, son işlemlerine, bekleyen provizyonlarına bir göz at. Belki sen bir işlem yaptın da unuttun mu, ya da farklı bir yerden bir abonelik ücreti mi yansıdı, o an aklına gelmedi... Banka uygulamaları artık o kadar detaylı ki, hangi harcamanın ne zaman, nerede, ne kadar olduğunu anında görebiliyorsun. Eğer o hatalı SMS'teki miktarla ilgili bir işlem orada görünüyorsa, detaylarına girip daha fazla bilgi alabilirsin. Hani o dedikodular vardır ya, "duydum ama inanmadım", burada tam tersi, "gördüm ama yine de teyit etmeliyim" durumu var, çifte kontrol her zaman iyidir.
Bu arada, o SMS ne tür bir işlem için gelmiş, ona da dikkat et. Bir Pos cihazından çekim mi, internet alışverişi mi, havale/EFT mi? Her birinin takip ve kontrol mekanizması biraz farklıdır çünkü. Mesela, internet alışverişinde genelde siteye geri döner, doğru mu yanlış mı görüyorsun kontrol edersin. Ama Pos cihazında yapılan bir çekim ise, o an mağazadaysan kasadaki görevliyle konuşman, fişi kontrol etmen gerekebilir. Ya da bir havale/EFT ise, gönderdiğin kişinin adını, soyadını da kontrol etmekte fayda var. Bazen o onay mesajları kafa karıştırıcı olabiliyor, sadece rakama odaklanıp diğer detayları atlayabiliyoruz. Hani bir söz vardır, "şeytan detaylarda gizlidir" diye, aynen öyle bir durum...
Velhasıl kelam, bu olay sadece o anlık bir panik değil aslında, aynı zamanda bir güvenlik dersi de içeriyor. Bize ne kadar dikkatli olmamız gerektiğini, finansal işlemlerimizde her zaman tetikte kalmamız gerektiğini hatırlatıyor. Ekstrelerini düzenli olarak inceliyor musun mesela? Bankanın mobil uygulamasından sürekli harcamalarını takip ediyor musun? Eğer etmiyorsan, belki de bu olay bir uyandırma zili olur senin için. Çünkü biliyorsun, bizim paralarımız söz konusu olunca, en küçük bir dikkatsizlik bile büyük sorunlara yol açabilir. Hani derler ya, "tedbirli olmak iyidir", işte tam da bu durumlarda geçerli bu söz... Kendi finansal güvenliğinin bekçisi sensin, unutma.
Hemen o panik havasından çıkmak lazım aslında, biliyor musun? Çünkü o anki stresle yanlış bir hamle yapabilirsin, ki bu hiç istenmez. İlk refleksin ne olmalı biliyor musun? Derin bir nefes alıp o gelen SMS'i dikkatlice, ama gerçekten dikkatlice bir daha okumak. Miktar yanlış, tamam, bunu anladık. Peki başka neler yazıyor orada? Hangi kartının son dört hanesi, hangi işyeri adı, saati, tarihi... Bunların hepsi ipucu aslında. Belki gözünden kaçan küçücük bir detay vardır, mesela sen 150 TL'lik bir alışveriş yaptığını sanıyorsundur da SMS'te 1500 TL yazıyordur. Ya da tam tersi, sen yüksek bir meblağ beklerken daha düşük bir rakam beliriyordur, insanı şüpheye düşürüyor haliyle... Bu gibi durumlarda asla aceleci davranmamak, hemen o onay tuşuna basmamak hayati önem taşıyor, vallahi bak.
Şimdi düşünsene, bu durum niye karşına çıkar ki? Birkaç ihtimal var aslında. En masumu ve sık rastlananı, bir insan hatasıdır. Kasadaki görevli Pos cihazına yanlış bir rakam girmiştir, dalgınlıkla, ya da cihazın klavyesinde bir tuşa iki kere basmıştır mesela... Ya da teknik bir aksaklık olabilir, hani bazen sistemler birbirine tam oturmaz ya, o anlık bir veri aktarımında hata oluşmuştur, sunucu yavaşlamıştır filan. Hatta bazen o Pos cihazları var ya, onlar da kafayı yiyor sanki, ekranda doğru gösterirken bankaya yanlış bilgi gönderebiliyor... Eski gazeteci halimle derim hep, "kaynağı teyit et," işte bu da öyle bir durum. Her zaman birden fazla yerden doğrulamak lazım gelen bilgiyi.
Ama işin bir de kötü senaryosu var, onu da göz ardı etmemek gerek. Mesela, dolandırıcılar, o siber alemde dolaşan kötü niyetli kişiler... Onlar da bu tarz SMS'lerle tuzak kurmaya çalışabiliyorlar. Bazen sana sanki bankandan gelmiş gibi görünen ama aslında sahte bir SMS yollayıp, orada yanlış bir miktar gösterip, sonra da "düzeltmek için bu linke tıklayın" gibi ifadelerle seni farklı bir siteye yönlendirmeye çalışabilirler. Sakın ha, banka logosu var diye her şeye inanma, bankalar kolay kolay sana link gönderip işlem yapmanı istemezler, bunu bil. Bu tür durumlarda şüpheci olmak, hatta paranoyak olmak iyidir, emin ol... Hani derler ya "paranoyak ol ki hayatta kal", biraz öyle bir durum işte bu.
Peki, gördün o yanlış miktarı, onaylamayacaksın, değil mi? İşte o noktada yapman gereken en kesin ve doğru hareket, bankanın resmî müşteri hizmetleri numarasını aramak. Aman dikkat, SMS'ten ya da internetten bulduğun rastgele bir numarayı değil, bankanın kendi mobil uygulamasında, kartının arkasında ya da resmî internet sitesinde yazan o bilindik numarayı arayacaksın. Müşteri hizmetleri var ya, hani bazen çıldırtıyorlar insanı bekletmekten, işte o an onların kıymeti anlaşılır. Durumu olduğu gibi anlatacaksın, "bana böyle bir SMS geldi ama miktar hatalı," diyeceksin. Onlar seninle birlikte kontrol edecek, işlemi görüp görmediklerini, eğer görüyorsalar hangi miktar olduğunu teyit edeceklerdir. Belki de ortada seninle ilgili hiçbir işlem bile yoktur, kim bilir...
Ya da mobil uygulamana bir bak istersen, hemen anında. Telefonunda bankanın mobil uygulaması yüklü değil mi? Aç uygulamayı, son işlemlerine, bekleyen provizyonlarına bir göz at. Belki sen bir işlem yaptın da unuttun mu, ya da farklı bir yerden bir abonelik ücreti mi yansıdı, o an aklına gelmedi... Banka uygulamaları artık o kadar detaylı ki, hangi harcamanın ne zaman, nerede, ne kadar olduğunu anında görebiliyorsun. Eğer o hatalı SMS'teki miktarla ilgili bir işlem orada görünüyorsa, detaylarına girip daha fazla bilgi alabilirsin. Hani o dedikodular vardır ya, "duydum ama inanmadım", burada tam tersi, "gördüm ama yine de teyit etmeliyim" durumu var, çifte kontrol her zaman iyidir.
Bu arada, o SMS ne tür bir işlem için gelmiş, ona da dikkat et. Bir Pos cihazından çekim mi, internet alışverişi mi, havale/EFT mi? Her birinin takip ve kontrol mekanizması biraz farklıdır çünkü. Mesela, internet alışverişinde genelde siteye geri döner, doğru mu yanlış mı görüyorsun kontrol edersin. Ama Pos cihazında yapılan bir çekim ise, o an mağazadaysan kasadaki görevliyle konuşman, fişi kontrol etmen gerekebilir. Ya da bir havale/EFT ise, gönderdiğin kişinin adını, soyadını da kontrol etmekte fayda var. Bazen o onay mesajları kafa karıştırıcı olabiliyor, sadece rakama odaklanıp diğer detayları atlayabiliyoruz. Hani bir söz vardır, "şeytan detaylarda gizlidir" diye, aynen öyle bir durum...
Velhasıl kelam, bu olay sadece o anlık bir panik değil aslında, aynı zamanda bir güvenlik dersi de içeriyor. Bize ne kadar dikkatli olmamız gerektiğini, finansal işlemlerimizde her zaman tetikte kalmamız gerektiğini hatırlatıyor. Ekstrelerini düzenli olarak inceliyor musun mesela? Bankanın mobil uygulamasından sürekli harcamalarını takip ediyor musun? Eğer etmiyorsan, belki de bu olay bir uyandırma zili olur senin için. Çünkü biliyorsun, bizim paralarımız söz konusu olunca, en küçük bir dikkatsizlik bile büyük sorunlara yol açabilir. Hani derler ya, "tedbirli olmak iyidir", işte tam da bu durumlarda geçerli bu söz... Kendi finansal güvenliğinin bekçisi sensin, unutma.
